آمار اتلاف انرژی در صنعت روشنایی ایران

در دنیایی زندگی می کنیم که بدست آوردن و حفظ انرژی حرف اول را در منابع یک کشور می زند و برای بهینه  مصرف  کردن آن سمینارها و همایش های بزرگ کوچک برگزار می شود.  انواع تیزر های تبلیغاتی سعی در آگاه سازی اقشار مختلف جامعه دارد و به جهت تولید و انتقال دانش آن رشته های مختلف دانشگاهی از جمله مهندسی روشنایی ایجاد می شود.  در چنین دنیایی آمارها نقش موثری در تصمیم گیری و سیاست گذاری مصرف انواع منابع کشور دارد. به آمار های اتلاف انرژی روشنایی در کشورمان ایران توجه فرمائید.

o روشنایی معابر:
طبق آمار ارائه شده در سایت آمار وزارت نیرو در سال ۱۳۸۴، ۴٫۳۰۵٫۰۰۰٫۰۰۰ Kwh مقدار برقی است که وزارت نیرو برای روشنایی معابر به فروش می رساند. از طرفی بسته به نوع سرپوش هر روشنایی که وظیفه هدایت پرتوهای نور لامپ را برعهده دارد هر سرپوش نامناسب از ۳۰% تا ۴۰% اتلاف انرژی را دربر دارد. با احتمال اینکه اکثریت این سرپوشها از نوع لاکپشتی (نه تلسکوپی) بوده و البته بجز آلودگی خود حباب سرپوش، با اعمال حداقل این اتلاف یعنی ۳۰% به رقمی معادل ۱٫۲۹۱٫۵۰۰٫۰۰۰ Kwh می رسیم. یعنی این رقم را صرف روشن کردن آسمان کرده ایم

o روشنایی فضای داخل منازل:
از   برق کل کشور که صرف روشنایی می شود ۶۹%(یعنی سالانه ۷ میلیارد کیلو وات ساعت، معادل ۱۳ میلیون بشکه نفت به مبلغ ۶۲ میلیارد تومان) آن در منازل استفاده می گردد. اگر هر خانواده فقط یک لامپ ۱۰۰وات از مصرف خود بکاهد در سال ۱ میلیارد kwh برابر ۲٫۷ میلیون بشکه نفت و ۱۲٫۸۷ میلیارد تومان در مصرف برق روشنایی کشور صرفه جویی می شود.

o پیمایشی در تهران:
خیابان سهروردی تهران یکی از بزرگترین و اصلی ترین خیابان این شهر از لحاظ نقل و انتقالات مسافران شهری است. این خیابان در دو مقطع توسط دو خیابان اصلی دیگر بنام عباس آباد و مطهری قطع می گردد.
پیمایشی از ابتدای خیابان سهروردی شمالی(پل سید خندان) تا تقاطع عباس آباد و سهروردی انجام گرفت که بموجب آن ۲۲ عدد لامپ گازی با میانگین ۴۰۰ وات مصرفی و ۲۶ عدد لامپ معروف به خیاری ۵۵۰ وات (متال هالاید) در بیرون فضای مغازه های این خیابان، دقیقاً در جلوی درب آنها پرتوافشانی می کرد که همه آنها خیرگی را  برای عابرین بدنبال دارد.
جمعاً با احتساب ۴ ساعت کاری هر لامپ در هر شب، ۹۲  Kwh مصرف انرژی برق این قطعه از خیابان است و با ضرب این مقدار در ۲۶ روز کاری ۲۳۹۲ K–wh  در ماه و برای ۱۰۰۰ معبر مشابه در تهران رقمی معادل ۲٫۳۹۲٫۰۰۰ Kwh اتلاف انرژی را شاهد هستیم. اگر بخواهیم این مقدار را برای واحد های تجاری به ریال محاسبه کنیم ۹۲ Kwh را در ۷۰ تومان(به ازای هر Kwh) ضرب کرده که به ۶۴۴۰ تومان رسیده و برای ۲۶ روز کاری ۱۶۷۴۴۰ تومان و به ازای ۱۰۰۰ معبر مشابه در شهر تهران به رقم  ۱۶۷۴۴۰۰۰۰ تومان می رسیم.
اما این آمار در حالی است که بیشترین کسبه خیابان سهروردی شمالی را دکورات ها و کابینت سازان تشکیل می دهند که بدلیل تزئینی بودن ماهیت کارشان بیشتر سعی درنورپردازی فضای داخل مغازه دارند. اما معضل استفاده از لامپ های قوی را عمدتاٌ در میوه فروشی ها، سوپر مارکتها، بقالی ها و اغذیه فروشی ها شاهدیم. واضح است با آمار گیری از خیابان هایی که تعداد چنین مشاغلی درآن افزون است آمار پیش روی شما چندین برابر آن خواهد شد.

نمونه های استفاده غیر استاندارد از نور در بیشتر کوچه و خیابانهای کشورمان به کرات به چشم می‌خورد. میزان شدت روشنایی که بطور متوسط در فاصله ۲ متری لامپهای بخار جیوه یا بخار سدیم ۴۰۰ وات بدون حباب یا شیشه محافظ به وجود می‌آید با در نظر نگرفتن اثرات سایر منابع نور, این میزان حدود ۶۵۰ و ۱۳۵۰ لوکس است که به تنهایی ۶/۲ و ۴/۵ برابر میزان استاندارد روشنایی در کارهای نیمه دقیق یعنی ۲۵۰ لوکس می‌باشد.

o معادلات تولید انرژی:
به طور متوسط۰٫۴۷  تن ذغال سنگ برای تولید ۱۰۰۰ کیلووات برق لازم است. بنابراین یک تن ذغال سنگ ۲۱۰۰ کیلو وات برق تولید میکند و۱٫۸ بشکه نفت خام برای تولید، ۱۰۰۰ کیلووات برق نیاز است. پس یک بشکه نفت خام  ۵۵۶ کیلووات برق تولید می کند. بنابراین برق هدر رفته مساوی است با۶ میلیون تن ذغال سنگ هدر رفته (باران اسیدی و آلودگی هوا را نیز اضافه کنید) یا ۲۳ میلیون بشکه نفت خام.

o منابع:
• بروشور “روشنایی” سازمان بهره وردی انرژی ایران(سابا) آذر ۱۳۷۷
• پیمایش آقای سید حامد میرزاخلیل. خیابان سهروردی حدفاصل پل سید خندان و خیابان عباس آباد در ساعت ۷ شب(زمستان ۱۳۸۵).
• دامغانیان میترا, محمد فرید حنیفی, زهره حصاری, شرکت مهندسی مشاورین روشنایی نورگسترایران, مقدمه ای بر آلودگی نور و حفاظت از محیط شب, ارائه شده در نوزدهمین کنفرانس بین المللی برق ۱۳۸۳

• http://www.darksky.org/
• http://www.tavanir.org.ir/

گردآوری و محاسبه:
مهندس سید محمد مهدی میرزاخلیل
مهندس سید حامد میرزاخلیل