پنهان شدن ستاره‌ها با چراغ‌های LED

سرعت استقبال مردم آمریکا از ال‌ای‌دی‌ها همه را شگفت زده کرده و باعث شده دیدن ستاره‌ها هم سخت‌تر بشود. آلودگی نوری بوجود آمده از نور مصنوعی باعث ظهور آسمان‌تاب و پنهان شدن نور ستارگان است. متاسفانه این مشکل به سرعت در حال افزایش است. تحقیقات جدید که در مجله Science به چاپ رسیده نشان می‌‎دهد که آسمان شب هر ساله 10 درصد روشن‌تر می‌شود. به عقیده کارشناسان بیشترین سهم این آلودگی را استفاه بی رویه از چراغ های ال‌ای‌دی‌های سفید با توان بالا تشکیل می‌دهد.

استفان هومل[1] مسئول هماهنگی رصدخانه مک‌دونالد با گروه آسمان‌ تاریک دانشگاه تگزاس است که برای ثبت پارک آسمان تاریک بیگ‌بند با یکدیگر همکاری داشتند. استفان اعتقاد دارد که ال‌ای‌دی‌های سفید که بطور عمومی در همه جا استفاده می‌شوند، آلودگی نوری را چند برابر کرده.

تصاویر هوایی از شب ایالات متحده این مشکل را بهتر نشان میدهد. چیزی در این تصویر نظرها را به خود جلب می‌کند آلودگی نوری شدید نیمه شرقی ایالات متحده است. این در حالی است که دیدن ستارگان پر نور در شهرهای بزرگ سخت‌تر و سخت‌تر و متعاقبا تماشای نوار کهکشان راه شیری و سحابی‌ها نیز در مناطق روستایی در حال از دست رفتن است.

اوهاد شمر[2]، ستاره شناسی است که در دانشگاه تگزاس مسئول مطالعه بر روی سیاهچاله ها است بنظر اوهاد شرایط به قدری وخیم است که عملا شاهد انعکاس نور از آسمان هستیم که باعث شده آسمان تغییر رنگ بدهد و بر

افروختگی بنظر بیاید. در این حین کهکشان راه شیری به تدریج از دیدگان ناپدید می‎شود و بسیاری از ستاره‌های کم نورتر در حال ناپدید شدن هستند.

از سوی دیگر دولت، مردم و سازما‌نها را به استفاده از چراغ ال‌ای‌دی‌تشویق می‌کند. در سال 2007، کنگره آمریکا دستور افزایش سه برابریِ کارامدی تمامی لامپ‌ها را صادر کرد که از ابتدای آگوست (امرداد) سال جاری اجرایی شد و عملاً لامپ های رشته ای جایشان را به ال ای دی‌ها و فلورسنت‌های فشرده دادند. اما غافل از این که این دستور موجب بروز عواقب ناخواسته ای شد.

تحقیقات نشان می‌دهد که نور زیاد در شب می‌تواند چرخه خواب و بیداری را مختل کرده و منجر به بروز مشکلات برای انسان مانند احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها و بروز مشکلات قلبی می‌شود. همچنین آلودگی نوری یکی از عوامل اصلی کاهش جمعیت حشرات است که زندگی‌شان به تاریکی وابسته است. متاسفانه آلودگی نوری باعث مرگ صدها میلیون پرنده در هر سال می‌شود که به ساختمان‌های نورپردازی شده برخورد و کشته می‌شوند.

رصدخانه مک دونالد در غرب تگزاس و در منطقه Big Bend قرار گرفته است. این رصدخانه دارای تلسکوپ Hobby-Eberly است که بزرگترین تلسکوپ از نوع خود در جهان است. تاریکی شب که فرا می‌رسد این تلسکوپ با آیینه غول پیکری که در خود دارد نور ضعیف ستارگان را جمع‌آوری می کند و در اختیار دانشمندان قرار میدهد که البته برای این کار احتیاج به یک آسمان شب تاریک دارد.

استیون جانوویکی، اخترشناس و مدیر عملیات علمی این تلسکوپ است. استیون اذعان دارد که اگر آسمان بیش از حد روشن شود، دیگر توجیهی برای ساخت تلسکوپ‌های بزرگ بر روی زمین نیست و تنها راه برای ساخت و استفاده از تلسکوپ های بزرگ، قرارگرفتن آنها در فضاست.

رصدخانه مک دونالد به جهت محافظت از آسمان شب برنامه‌های مشترکی را با پارک بین‌المللی آسمان تاریک مک دونالد انجام داده است. این پارک که وسعت آن به 24140 کیلومتر مربع می‌رسد مناطقی را در غرب تگزاس و بخش‌هایی از شمال مکزیک شامل می‌شود. امتیاز و گواهینامه این پارک توسط انجمن بین‌المللی آسمان تاریک اعطا شده است. بیش از 70 پارک مشابه پارک آسمان تاریک مک‌ دونالد در سرتاسر ایالات متحده وجود دارد.

کاهش آلودگی نوری و افزایش تاریکی آسمان منطقه بیگ بند با کمک و همکاری جوامع، گروه‌های محلی و تمامی ساکنین این منطقه شکل گرفت. ساکنین این منطقه با نصب سرپوش و تعویض چراغ‌های ال‌ای‌دی‌سفید و استفاده از لامپ‌های زرد رنگ که پراکنش نوری شان مانند ال‌ای‌دی‌های سفید در آسمان شدید نیست توانستند امتیاز پارک آسمان تاریک را اخذ نمایند.

بطور مثال شورای شهر آلپاین[3] در سال 2021 با اکثریت آرا مصوبه‌ای را برای تنظیم روشنایی فضای باز تصویب کرد که به استناد آن تمامی 200 چراغ خیابانی شهر از رنگ نور سفید به کهربایی تغییر کرد. این مصوبه به مشاغل و ساکنین 5 سال فرصت می‌دهد تا به دوستداران آسمان تاریک تبدیل شوند در غیر این صورت و با داشتن روشنایی مزاحم و غیر استاندارد روزانه 50 دلار جریمه خواهند شد.

کریس روگیا، مدیر گردشگری شهر آلپاین اعتقاد دارد که برای به نتیجه رسیدن این برنامه باید عملگرا بود و به این موضوع رسیدگی کرد. بطور مثال کمک هزینه‌هایی برای واحدهای مسکونی جهت تبدیل این چراغ‌ها به نوع استاندارد آن در نظر گرفته شده است. البته جای امیدواری است که در تصویب این کمک هزینه بحث کمی در سازمان داشتیم. اما ممکن است با نزدیک شدن به زمان تعیین شده این کمک هزینه تغییر کند و با توجه به زمان کمی که داریم انجام این اصلاحات کار ساده ای نیست.

انجمن روشنایی آمریکا نیز تایید می‌کند که مشکل آلودگی نوری اکنون ابعاد وسیع‌تری یافته و تبعاتش شدیدتر از چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد. این انجمن که نماینده تولیدکنندگان روشنایی در آمریکاست ادعا دارد که بسیاری از تولیدکنندگانش چراغ‌های دوستدار آسمان تاریک تولید می‌کنند تا نور مصنوعی را از آسمان شب دور کنند.

اندازه‌گیری آلودگی نوری از گوشه و کنار پارک نشان می‌دهد که این طرح با موفقیت روبرو است. استفان هومل که یک ستاره‌شناس است باور دارد که از سال 2020 آلودگی نوری در این پارک 20 درصد کاهش داشته است. البته این تنها شهرهای کوچک نیستند که دوستدار آسمان تاریک‌اند آقای هومل به شهرهای بزرگی مانند لس آنجلس، شیکاگو و فینیکس اشاره می‌کند که همگی چراغ‌های خیابانی پرنورشان را با چراغ‌های مناسب با حفظ آسمان تاریک تعویض کرده‌اند. مشکل نه پول است نه زیرساخت. مساله آگاهی است.کاهش آلودگی نوری برعکس تمامی آلودگی‌ها بسیار ساده و عملی است. تنها راه بالا بردن آگاهی مردم و مسئولین درباره اثرات آن است.

تهیه و تنظیم: حامد میرزاخلیل

[1] Stephen Hummel

[2] Ohad Shemmer

[3] Alpine