ایجاد پارک آسمان تاریک در قلب سیدنی

همیشه رسم بر این بوده منجمان به مکان‌های دور افتاده و حتی در ارتفاهع قلل بلند در پشت تلسکوپ‌های عظیم بنشینند و اجرام آسمان را رصد کنند. بدیهی است که نور مصنوعی شهرها به راحتی می‌توانند نور ضیعف ستارگان را کم فروغ کرده و کهکشان زیبای راه شیری را از دید زمینیان پنهان کنند.

   با این شرایط مدیر رصدخانه سیدنی قصد دارد در مرکز تجاری رو به رشد شهر سیدنی، یک منطقه حفاظت شده تاریک برای رصد اجرام آسمانی در شب ایجاد کند. اگرچه ایجاد یک منطقه تاریک در مرکز شهری بزرگ مثل سیدنی یک پارادوکس به نظر می‌رسد، اما این برنامه‌ای است که خانمMarnie Ogg ، مدیر رصدخانه سیدنی مصرانه به دنبال اجرای آن است.

آسمان تاریک شب، محبوب ستاره شناسان

نخستین پارک آسمان تاریک استرالیا سال گذشته در پارک ملی Warrumbungle تاسیس شد. پارک های آسمان تاریک با همکاری جوامع محلی برای کاهش آلودگی نوری و تشویق گردشگران ایجاد می شوند.

خانم Ogg به سیدنی مورنینگ هرالد گفت که به دنبال یک تکه کوچک از تاریکی شهر است تا مردم با کمتر کردن آلودگی نوری بتوانند کمی با تاریکی شب ارتباط برقرار کنند و آسمان را تماشا کنند.

از سال ۱۸۵۸ یک تلسکوپ روی تپه این رصدخانه قرار گرفته است. اما با اختراع لامپ، نور، بیش از پیش، آسمان را آلوده کرد و انسان را بیش از گذشته از عادت همیشگی‌اش، یعنی تماشای آسمان و لذت بردن از زیبایی ستارگان محروم کرد.

بدین جهت، کاربری رصدخانه‌ی شهر سیدنی توسط سازمان برنامه‌ریزی نیوساوت ولز از اهداف علمی به محلی برای آموزشی، تغییر کاربری داده است.

به گفته خانم Ogg، هنوز می‌توان صورت فلکی صلیب جنوبی را با چشمان غیر مسلح از داخل شهر دید، اما دیدن آن بدلیل آلودگی نوری دشوارتر شده و فقط سه ستاره آن قابل مشاهده است در نتیجه گاهی اوقات آن را با مثلث جنوبی اشتباه می‌گیرند.

با اینکه بیشتر پارک‌های آسمان تاریک در دنیا در مکان‌های دور واقع شده‌اند، خانم Ogg و رصدخانه سیدنی به دنبال تاسیس نخستین پارک شهری استرالیا برای پرداختن به آسمان شب هستند. به اعتقاد خانم Ogg، همه انسان ها به روشنایی نیاز دارند و آن را دوست دارند، اما او و همکارانش اعتقاد دارند که می‌توان شهر را روشن نگه داشت و همزمان از نفوذ نور به آسمان کاست. ایجاد چنین منطقه تاریکی در اطراف رصدخانه در شهر درخشانی مثل سیدنی می تواند به اقتصاد شبانه شهر کمک کند و بازدید کنندگان زیادی را به خود جلب کند.

او که خود را یک عملگرا می‌داند و با شهرداری سیدنی همکاری تنگاتنگی در زمینه کاهش آلودگی نوری در اطراف رصدخانه دارد، امیدوار است که بازنگری در استاندارد استرالیا در زمینه موانع نوری، زمینه کاهش آلودگی نوری را در شهر سیدنی فراهم کند. اما سخنگوی سازمان برنامه ریزی نیوساوت ولز معتقد است که ایجاد چنین پارکی مستلزم سرمایه گذاری بیشتر توسط خود رصدخانه است.

ساختمان ها و مراکز تفریحی در شعاع دویست کیلومتری چنین پارکی، باید از دستورالعمل خاصی برای روشنایی استفاده کنند تا تاثیر آلودگی نوری بر رصدخانه را به حداقل برسانند و این به معنی استفاده درست از روشنایی است، نه تاریکی خانه ها و شهرها.

پروفسور واتسون که خود ستاره شناس و عضو کمیته بازنگری استاندارد AS4282 در زمینه کنترل آلودگی‌ نوری است امیدوار است که استاندارد استرالیا چراغ های LED بیشتر و بهینه‌تری را معرفی کند که تشعشع نوری به سمت بالا ندارند. اما نور سفید آنها دردسر ساز اند.

به اعتقاد او اگر استفاده از چراغ های LED به خوبی صورت گرفته و کنترل شود می توان ۳۰ تا ۵۰ درصد از آلودگی نوری شهرها کاست و با آسمان آشتی کرد. به گفته او این کار می تواند باعث صرفه جویی در مصرف برق شده و از تولید آلودگی کربنی هم بکاهد. می‌بینید که کنترل آلودگی نوری تنها یک دغدغه نجومی نیست.

آلودگی نوری باعث کاهش دید علائم جاده‌ای در شب برای رانندگان و اختلالات خواب در افراد نیز می شود. علاوه بر این، این آلودگی تاثیر منفی بر پرندگان مهاجر دارد که به سمت ساختمان های درخشان شهرها پرواز می کنند. برخی از حیوانات مثل لاکپشت های دریایی نیز به خاطر این آلودگی دچار اشتباه در مسیریابی می‌شوند.

یک پارک آسمان تاریک چیست؟

بر اساس تعریفی که International Dark-Sky Association ارائه می دهد، یک پارک آسمان تاریک زمینی است که در آن می‌توان رصدِ با کیفیتی از ستارگان در آسمان شب انجام داد. این محیط شبانه به طور خاص برای اهداف علمی، طبیعی، آموزشی و ارزش تاریخی آن حفاظت شده و می‌تواند مکانی تفریحی برای عموم مردم باشد.

بیشتر پارک‌های آسمان تاریک در جاهای دور افتاده واقع شده‌اند، مثل پارک آسمان تاریک Warrumbungle در استرالیا و پارک ملی Death Valley در ایالات متحده. شهر ویکتوریا در بریتیش کلمبیای کانادا یک پارک شهری از این نوع در منطقه Cattle Point دارد.

همانطور که گفته شد این پارکها می‌توانند نقش مهمی در کاهش آلودگی نوری و جذب گردشگران داشته باشند و همزمان به ستاره شناسان هم کمک کنند.

به گفته پروفسور واتسون، در ایالات متحده آمریکا به خاطر نورهایی که به جهت بالا تابیده می شوند، سالانه معادل ۴٫۴ بیلیون دلار استرالیا هدر می رود و ۲۱ میلیون تن دی اکسید کربن وارد جو می شود.

اطلاعاتی مشابه در مورد استرالیا در دسترس نیست، اما شکی وجود ندارد که تغییرات در این زمینه می تواند تاثیر مطلوبی بر وضعیت محیط زیست گذاشته و لذت تماشای آسمان شب را به شهروندان برگرداند.

منبع: www.sbs.com